Cmentarz Żydowski

Cmentarz Żydowski – położenie

Cmentarz Żydowski w Opolu mieści się przy ul. Granicznej w Opolu (Nowa Wieś Królewska).

Historia powstania Cmentarza Żydowskiego

Cmentarz Żydowski założony został na terenie dzielnicy Nowa Wsi Królewska w 1822 roku. Stało się to to dokładnie dziesięć lat po powstaniu w ówczesnym Opolu gminy żydowskiej. Przed utworzeniem Cmentarza w Opolu Żydzi mieszkający mieszkający w Opolu musieli korzystać z cmentarza najbliższego Cmentarza Żydowskiego, który mieścił się w Białej Prudnickiej. Biała Prudnicka była w tym czasie ich macierzystą gminą. W 1812 roku doszło do równouprawnienia Żydów na Śląsku, a społeczność żydowska w Opolu liczyła około 50 osób. W tym samym roku przedstawiciele tych 12 rodzin żydowskich założyli samodzielną gminę i rozpoczęli starania o utworzenie własnego cmentarza i synagogi.

Budowa nowego cmentarza

Dokładnie 3 lipca 1816 Magistrat Opola udzielił zgodę na urządzenie cmentarza żydowskiego z zaleceniem jego lokalizacji poza miastem. Mieszkańcy gminy żydowskiej znaleźli lokalizację oddaloną od grani miasta o 2,5 km na południe, władze miasta zaakceptowały miejsce i 16 lutego 1817 roku Magistrat Opola wydał wówczas zgodę na zakup od rolnika Józefa Kurpiersa terenu mieszczącego się na gruntach wsi Nowa Wieś Królewska. Pierwszy pogrzeb na opolskim cmentarzu żydowskim odbył się jesienią 1821, i pochowano na nim nauczyciela Gimpela Poznera. Pochówku dokonano przed oficjalnym otwarciem cmentarza.

Oficjalne otwarcie Cmentarza Żydowskiego

Oficjalne otwarcie odbyło się w 1822 roku. Cmentarz był niewielki i zajmował teren ok. 0,12 ha. W 1866 roku od rolnika B. Dudy odkupiono kolejne 0,43 ha i powiększono cmentarz, na przełomie XIX i XX wieku dołączono trzecią działkę. W okresie międzywojennym cmentarz znowu się zapełnił i gmina żydowska zakupiła od miasta działkę na cmentarzu komunalnym znajdującym się na Półwsi, niestety trzy lata później musiała odsprzedać połowę zakupionej działki pod kwatery wojskowe, w 1939 roku zmuszeni zostali do odsprzedania reszty zakupionej przez siebie działki. Ostatni pochówek na opolskim Cmentarzy Żydowskim odbył się w 1940 roku. II wojna światowa nie przyniosła na nim wielu zniszczeń. Po II wojnie Światowej cmentarz przejęła gmina żydowska z Wrocławia, zatrudniony został dozorca, wyremontowany został również dom pogrzebowy. W 1957 roku zmarł opiekun tej nekropolii i obiekt zaczął niszczeć. W 1963 roku cmentarz Cmentarz Żydowski został oficjalnie zamknięto. W 1969 roku doszło do oddzielenia z cmentarza część terenu od ul. Józefa Walecki z domem przedpogrzebowym, kostnicą i mieszkaniem stróża. Po ich zburzeniu tych obiektów wybudowano tam budynki mieszkalne oraz warsztaty. W latach 1976–1977 wybudowano południową i zachodnią część murowanego ogrodzenia oraz nową bramę wejściową od strony ul. Granicznej. Na powierzchni 0,3 hektara zachowało się tylko około 150 nagrobków, najstarszy z nich pochodzi z 1840 roku i należy do Margaliot Schnitzer, babka Emina Paszy. Cmentarz jest swoistym panteonem opolskich Żydów. Spoczywają na nim obok siebie rabini, kupcy, lekarze, aptekarze, adwokaci, przedsiębiorcy. W kwaterze nr I dominują tradycyjne macewy z inskrypcjami w języku hebrajskim, w kwaterze II więcej jest płyt nagrobnych z napisami hebrajsko-niemieckimi lub tylko niemieckimi. Materiałem budowlanym był głównie biały marmur nieżyłkowy, granit szary i czarny, w mniejszych ilościach czarny bazalt, a te najmłodsze wykonano z materiałów sztucznych.

Odnowa Cmentarza Żydowskiego

W sierpniu 2005 roku z inicjatywy Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Polsce grupa młodzieży z Niemiec, Izraela i Polski przeprowadziła prace porządkowe na cmentarzu w Opolu.